دپارتمان صنعت معدن

آنچه در این صفحه می بینید:

1. مختصری از صنعت معدن

2. استانداردها

3. فعالیتهایی که در این صنعت انجام شده و می تواند منجر به تنظیم قرارداد گردد.

4. اصطلاحاتی که یک قراردادنویس باید در صنعت معدن بداند.

5. بزرگترین معادن جهان

6. انواع مواد معدنی

7. تجربیات نگارش قرارداد در صنعت معدن

 

---

---

---

مختصری از صنعت معدن

حوزه صنعت معدن مهم ترین ارکان اقتصادی یک کشور بوده و می‌تواند یکی از موثرترین فاکتورهای پیشران‌ برای توسعه اقتصادی باشد. 

استخراج شامل کشف، ارزیابی، توسعه، بهره برداری، فرآوری و بازاریابی مواد معدنی مفید مانند ذغال سنگ، آهن یا فلزات گرانبها است. صنعت معدن مواد معدنی را پی جویی کرده و آنها را به اقتصادی ترین و کارآمدترین روش ممکن برای استفاده در صنایع مختلف مانند تولید و ساخت انرژی فرآوری می کند.

صنایع معدنی را می توان بر اساس نوع مواد معدنی تولیدی آنها در سه گروه طبقه بندی کرد: مواد معدنی انرژی ، مواد معدنی غیر فلزی و مواد معدنی فلزی. مواد معدنی انرژی ، سوخت های فسیلی مانند زغال سنگ هستند. مواد معدنی غیر فلزی شامل سنگ فسفات مورد استفاده در کودها و سنگ آهک مورد استفاده در سیمان است. نمک هم استفاده معیشتی داشته و و هم در صنعت برای تولید مواد شیمیایی اساسی استفاده می شود. شن و ماسه و سنگ ریزه که در ساخت و ساز بسیار استفاده می شود. مواد معدنی فلزی، سنگ معدن آهن، سنگ معدن مس و بوکسیت است که ماده اولیه صنعت آلومینیوم است.

کشف مکانهای مناسب برای استخراج معدن ، علمی است که به متخصصان آموزش دیده و باتجربه نیاز دارد تا تعیین کنند که نهشته ها و توده های معدنی برای استخراج از نظر فنی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی قابل استفاده هستند یا خیر. دانشمندان، مهندسان، تکنسین ها و متخصصین با هم همکاری می کنند تا این ارزیابی را انجام دهند.

معدنکاری متضمن ابعاد مختلفی در زمینه طراحی، نگهداری، مهندسی، قانون و مدیریت است. کسانی که تحصیلات علمی دارند ممکن است موقعیت های شغلی تحت عنوان شیمی دان، پترولوژیست، ژئوشیمی دان، نقشه بردار و تکنسین های مختلف معدن پیدا کنند. کارگران معدن با مهارت های پیشرفته و مکانیکی شامل مکانیک، ماشین سازی، برق و تکنسین ابزار دقیق هستند. متخصصان فروش و بازاریابی نقشی اساسی در صنعت معدن بازی می کنند و باید با عملکرد بازار کالاها و جریان مواد معدنی در تجارت ملی و بین المللی آشنا باشند.

طیف گسترده ای از مشاغل نیز برای کارگران بدون مدرک پیشرفته در دسترس است. فارغ التحصیلان دبیرستان با استعداد فنی و مکانیکی ممکن است تبدیل به انفجارچی، معدن کار یا مجری تجهیزات ساخت و ساز شوند و با تجربه قابل توجهی ممکن است در رده های مدیریت قرار گیرند. 

---

---

---

استانداردها

استاندارد CIM-Canadian Institute of Mining Metallurgy and Petroleum

استانداردهای CIM  درخصوص منابع و ذخایر معدنی، تعاریف و راهنمایی را در مورد تعاریف منابع معدنی، ذخایر معدنی و مطالعات استخراج که مورد استفاده در کانادا است ایجاد می کند. استانداردهای CIM  در ابتدا در 20 آگوست 2000 توسط شورای CIM  تصویب شد و پس از آن کمیته های مختلف CIM اسناد مختلفی در مورد روشهای استاندارد صنعت معدن برای تخمین منابع معدنی و ذخایر معدنی در سال 2005 اصلاح و منتشر کردند. نسخه فعلی تعریف CIM استانداردها توسط شورای CIM در تاریخ 10 مه 2014 به تصویب رسید.

CIM-Definition-Standards_2014 .................... Download

A Guide for Governments and Partners to Integrate Environment and Human Rights into the Governance of the Mining Sector ................... ِDownload

Sustainable Mining How good practices in the mining sector contribute to more and better jobs ................... Download

Sector Licensing Studies-MINING SECTOR-Investment Climate Advisory Services of the World Bank Group ............................ Download

MINING OPERATIONS POLICY-DOCUMENT OF THE EUROPEAN BANK FOR RECONSTRUCTION AND DEVELOPMENT .................... Download

---

---

---

حوزه های مختلفی در ذیل صنعت معدن وجود دارد که عبارتند از:

1-    پی جویی

2-    نقشه برداری

3-    مطالعات زمین شناسی و محیط زیست

4-    اکتشاف یک کانسار (ذخیره معدنی با ارزش اقتصادی)- اکتشاف مقدماتی (اولیه) ، نیمه تفصیلی و تفصیلی

اکتشاف: مجموعه عملیات و تجسس ارادی که به منظور یافتن (کانسار) انجام می گیرد و شامل عملیاتی ازجمله موارد زیر است:
1.    نمونه برداری و انجام آزمایش های کمّی وکیفی
2.    بررس-یهای زمین شناسی، سن-جش از راه دور، ژئوشی-میایی، ژئوف-یزیکی و امثال آن
3.    حفاری روباز و زیرزمینی
4.    حفر گمانه و چاه پیمایی
5.    تعیین شکل، کیفیت و کمیت ذخیره معدنی و تعیین نقشه های مربوط

موادی که از این کانسارها به‌دست می‌آید شامل فلزات، زغال‌سنگ، شیل نفتی، سنگ‌های قیمتی، الماس، سنگ آهک، سنگ بعد، سنگ نمک، طلا، نقره، پتاس، شن، خاک رس و موادی از این دست می‌شود.

5-    استخراج:

مجموعه عملیاتی است که به منظور جدا کردن کانه (کانسنگ) از ذخیره معدنی (کانسار)و انتقال آن به محل انباشت مواد انجام می گیرد.

6-    فرآوری معدنی :

عملیاتی که بر روی مواد خام معدنی یا مواد کانه آرایی شده، انجام و موجب تولید مواد اولیه صنعتی می شود.

7-    کانه آرایی:

کلیه عملیات فیزیکی، شیمیایی و یا فیزیکی - شیمیایی که به منظور جدا کردن قسمتی از مواد باطله از کانه (کانسنگ) و یا تفکیک کانه ها (کانسنگها) از یکدیگر انجام می گیرد.

8-    احداث و بهره‌برداری معادن 

9-    تونل‌سازی

10-    باطله برداری

11-    ماشین آلات معدنی

12-    فروش ماده معدنی

---

---

---

تعاریف اصطلاحات حوزه معدن

ماده معدنی (کانی):

هر ماده یا ترکیب طبیعی که به صورت جامد یا گاز یا مایع و یا محلول در آب در اثر تحولات زمین شناسی به وجود آمده باشد.

معدن:

به محدوده ای اطلاق می شود که شامل ذخیره معدنی است.

منبع معدنی:

تمرکز یا انباشت طبیعی یک یا چند ماده معدنی در زیر یا روی زمین و یا محلول در آب است.

عملیات معدنی:

عبارت از اکتشاف، تجهیز، استخراج، کانه آرایی و فرآوری است.

ث - صنایع معدنی:

صنایعی که بخشی از ماده اولیه آنها را مواد معدنی تشکیل می دهد.

کانه (کانسنگ):

مواد معدنی یا کانیهای موجود در کانسار که دارای ارزش اقتصادی است.

 ذخیره معدنی (کانسار):

منبع معدنی که بهره برداری از آن سودآور و مقرون به صرفه است.

 ذخیره:

میزان وزنی یا حجمی کانه (کانسنگ)موجود در ذخیره معدنی (کانسار) است.

 محل انباشت مواد:

محلی خارج از کارگاههای استخراج؛ تونلها و چاهها که مواد استخراج شده در آنجا انباشته می شود.

مواد باطله:

موادی که در نتیجه استخراج یا کانه آرایی از کانه (کانسنگ) جدا می شود.

خاک صنعتی:

خاکی که به دلیل خواص فیزیکی و یا شیمیایی ویژه مصارف صنعتی مختلف دارد.

سنگ تزئینی:

سنگهای متبلور و غیرمتبلور رسوبی آذرین و دگرگونی از قبیل مرمر، شبه مرمر (مرمریت)، تراورتن، گرانیت و امثال آنها که حاوی کانه (کانسنگ) قابل تفکیک در شرایط کنونی نیست و عمل آوری آنها نظیر برش و صیقل، رایج و مقرون به صرفه است.

سنگ لاشه ساختمانی:

سنگهای مختلف موجود در طبیعت که در شرایط کنونی حاوی کانه (کانسنگ) قابل تفکیک نبوده و عمل آوری آن رایج و معمول و یا مقرون به صرفه نباشد و بنا به تشخیص وزارت صنعت، معدن و تجارت، سنگ تزئینی نیست و در پی یا دیوار چینی ساختمانها، راهسازی و دیواره سازی و نظایر آن به کار می رود.

 پروانه اکتشاف:

مجوزی است که برای انجام عملیات اکتشاف مواد معدنی در محدوده مشخص از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر می شود.

طبق ماده 24 قانون معادن، جهت تسریع در امر اکتشاف و بهره‏برداری از معادن، دستگاههای اجرائی و متولیان قانونی مربوط مکلفند حداکثر ظرف دو ماه نسبت به استعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت جهت صدور پروانه اکتشاف در موارد ذیل اعلام نظر نمایند:
الف - حریم قانونی راهها و راه آهن
ب - داخل شهر ها و حریم قانونی آنها
پ - حریم قانونی سدها و شبکه های توزیع آب و حوضچه های سدها و قنوات
ت - داخل جنگلها و مراتع
ث - حریم اماکن مقدسه و ابنیه تاریخی
ج - حریم پادگانها و محل استقرار نیروهای مسلح
چ - مناطقی با عنوان پارک ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش و حفاظت شده
ح - حوزه های دارای مواد پرتوزا بیش از حد مجاز

گواهی کشف:

تأییدیه ای که توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت، پس از اتمام عملیات اکتشافی و کشف ذخیره به نام دارنده پروانه اکتشاف صادر می شود.

 کاشف:

به شخصی اطلاق می شود که گواهی کشف به نام وی صادر شده است.

 بهره برداری:

مجموعه عملیاتی که به منظور استخراج و کانه آرایی و به دست آوردن مواد معدنی قابل فروش انجام می گیرد.

پروانه بهره برداری:

مجوزی که توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت برای بهره برداری از معادن در محدوده ای مشخص صادر می گردد.

 بهره بردار:

شخص حقیقی یا حقوقی که دارای پروانه بهره برداری از وزارت صنعت، معدن و تجارت است.

اجازه برداشت:

مجوزی که از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت برای تأمین مصالح ساختمانی مورد نیاز طرحهای عمرانی و برداشت واریزه ها، ذخایر محدود کشف شده و برداشت جزئی از یک ذخیره معدنی و نیز عملیات آزمایشگاهی صادر می شود.

حقوق دولتی:

به سهم دولت که ناشی از استخراج، بهره برداری و برداشت هر واحد از ماده یا مواد معدنی است اطلاق می شود.

---

---

---

مواد معدنی به شرح زیر طبقه بندی می شوند:

الف) مواد معدنی طبقه یک

عبارتند از: سنگ آهک ، سنگ گچ ، شن و ماسه، خاک رس، صدف دریایی ، پوکه معدنی ، نمک آبی و سنگی ، مارن ، سنگ لاشه ساختمانی و نظایر آنها

ب) مواد معدنی طبقه دوم

عبارتند از:

• مواد معدنی آهن ، طلا، کرم ، قلع ، جیوه ، سرب ، روی ، مس ، تیتانیم ، آنتیموان ، مولیبدن ، کبالت ، تنگستن ، کادمیوم و سایر فلزات
• نیتراتها، فسفاتها، بوراتها، نمکهای قلیایی ، سولفاتها، کربناتها، کلرور یتها به استثناء مواد یاد شده در طبقه یک و نظایر آنها
• میکا، گرافیت ، تالک ، کائولن ، نسوزها، فلدسپات ، سنگ و ماسه سیلیسی ، پرلیت ، دیاتومیت ، زئولیت ، بوکسیت ، خاک سرخ ، خاک زرد، خاکهای صنعتی و نظایر آنها
• سنگها و کانیهای قیمتی و نیمه قیمتی مانند الماس ، زمرد، یاقوت ، یشم ، فیروزه ، انواع عقیق و امثال آنها.
• انواع سنگهای تزئینی و نما
• انواع زغال سنگها و شیلها، قیر طبیعی و سنگ آسفالت طبیعی
• مواد معدنی قابل استحصال از آبها و نیز گازهای معدنی به استثناء گازهای هیدروکربوری
• مواد معدنی موجود در فلات قاره

پ - مواد معدنی طبقه سه

عبارتند از: کلیه هیدروکربن ها، به استثناء زغال سنگ مانند: نفت خام ، گاز طبیعی ، پلمه سنگهای نفتی ، ماسه های آغشته به نفت و امثال آنها

ت - مواد معدنی طبقه چهار

عبارتند از: کلیه مواد پرتوزا اعم از اولیه و ثانویه

معادن به دو دستهٔ کلی تقسیم می‌شوند:

1.    معادن سطحی
2.    معادن زیرزمینی

---

---

---

بزرگترین معادن جهان

ده معدن زیر بزرگترین معادن روباز جهان هستند:
معدن طلای کارگورلی (Kalgoorlie)- استرالیای غربی
معدن الماس کیمبرلی (Kimberley)- آفریقای جنوبی
معدن الماس دیاویک (Diavik)- کانادا
معدن الماس اکاتی (Ekati)- کانادا
معدن طلا و مس گراسبرگ (Grasberg)- اندونزی
معدن مس چوکی کاماتا(Chuquicamata)- شیلی
معدن مس اسکوندیدا (Escondida)- شیلی
معدن الماس یوداخنایا (Udachnaya) - روسیه
معدن الماس میرنی (Mirny) - روسیه
معدن مس بینگهام کانیون (Bingham Canyon) - ایالات متحده آمریکا
معدن تراورتن عباس‌آباد شهر نیم ور در استان مرکزی دارای بیشترین ذخیره تراورتن جهان می‌باشد (Iran_markazi_nimvar)